Święto Narodowe Trzeciego Maja, ustanowione pierwotnie w 1919 roku i przywrócone w 1990 r., to – obok Święta Niepodległości – jedno z najważniejszych świąt państwowych. W tym dniu, w 1791 roku, Sejm Wielki na Zamku Królewskim w Warszawie uchwalił pierwszą w Europie i drugą na świecie – po amerykańskiej – nowoczesną ustawę zasadniczą.
Konstytucja majowa uznawana za ukoronowanie wszystkiego, co dobre i oświecone w polskiej historii i kulturze, przekształcała państwo w monarchię konstytucyjną, wprowadzała zasadę trójpodziału władzy, a wyrazicielem suwerennej woli Narodu miał być Sejm. Choć obowiązywała przez rok, do dzisiaj jest jednym z fundamentów polskiej tradycji i państwowości.
Konstytucja 3 Maja była silnym impulsem pobudzającym społeczną świadomość potrzeby zmian w funkcjonowania państwa, dawała też nadzieję na reformy. Konstytucja była cywilizacyjnym osiągnięciem obywateli Rzeczpospolitej Obojga Narodów, ważną kartą historii naszej Ojczyzny. Stała się też wzorem dla innych państw europejskich.
Ustawa zasadnicza 1791 roku uważana jest za przejaw mądrości i roztropności Narodu oraz gotowości do rezygnacji z własnych przywilejów na rzecz dobra wspólnego.
Obrady Sejmu Wielkiego
Witaj, majowa jutrzenko,
Świeć naszej polskiej krainie,
Uczcimy ciebie piosenką,
Która w całej Polsce słynie.
Witaj Maj! Trzeci Maj,
Dla Polaków błogi raj!
Wiwat Maj! Trzeci Maj,
Wiwat wielki Kołłątaj!
Wiwat Król nasz kochany!
Wiwat Sejm!
Wiwat, wiwat Ustawa!
Wiwat, wiwat Konstytucja 3 Maja!
W imię Boga w Trójcy Jedynego, ja Stanisław August Poniatowski, z Bożej Łaski i woli narodu Król Polski, wraz ze wszystkimi stanami dla dobra ludzi ich wolności, dla ocalenia Ojczyzny naszej i jej granic niniejszą konstytucję uchwalamy i tę całkowicie za świętą, za niewzruszoną deklarujemy.
Król Stanisław August Poniatowski
Dziś jest radosny dla nas dzień,
wiosenny dzień majowy
i choć rokrocznie taki sam,
lecz wciąż jak gdyby nowy.
Bo w dniu tym w sercach Polaków
miłość dla Polski wstaje,
i najpiękniejsze serc swoich kwiaty
każde w ofierze chętnie daje.
Kwiaty te to nasze myśli,
błyszczące miłości rosą.
Kwiaty te to nasze czyny,
co Polsce przyszłość niosą!
Dla Ciebie, Polsko, je zbieramy!
U stóp Twych, Polsko, je składamy!
